Veelgestelde vragen

Het gebied rond de A16 heeft een optimale ligging voor windenergie. Vanwege de relatieve nabijheid van de zee waait het vaak harder in West-Brabant. Daarbij is er in Nederland vooral sprake van een (zuid-)westenwind. De snelweg A16 heeft een noord-zuid oriëntatie waardoor windmolens vaker kunnen draaien en meer energie opleveren. Verder kan de nabijheid van bepaalde infrastructuur zoals een snelweg en de HSL het geluidsoverlast van de windmolens verminderen. Daarom heeft de provincie Noord-Brabant in de Milieueffectrapportage gekeken naar het gebied circa 1 kilometer rondom de A16, van knooppunt Klaverpolder tot en met knooppunt Hazeldonk. Daaruit kwamen verschillende opstellingsalternatieven, die vervolgens vertaald zijn naar 24 varianten waarop de windmolens in het landschap langs de A16 te plaatsen zijn. Op basis daarvan zijn provincie en gemeenten in 2017 in gesprek gegaan met dorps- en wijkraden, natuurorganisaties en gemeenteraden. Dit leverde 350 opmerkingen en vragen op, die zijn gebruikt om de varianten verder te verbeteren. Op grond van deze verbeterde varianten heeft de stuurgroep, bestaande uit de 4 wethouders van de gemeenten en gedeputeerde Erik van Merrienboer, een keuze gemaakt voor 11 varianten die in de MER verder onderzocht zijn op milieueffecten zoals geluid, slagschaduw en veiligheid.

Eind 2017 heeft de stuurgroep een beslissing genomen over de meest geschikte opstellingsvariant voor windmolens langs de A16, waarin ook het knooppunt Zonzeel was opgenomen. Dit wordt ook wel het voorkeursalternatief genoemd. De stuurgroep baseerde haar keuze op de volgende pijlers:

• uitkomsten van de MER en landschappelijke aspecten
• politieke voor- of afkeuren uit de verschillende gemeenten
• publiek en klankbordgroep
• locaties van projectontwikkelaars.
• sociale participatie is een randvoorwaarde.

Meer informatie vind je op de website van de Provincie. 

Pure Energie heeft gekozen voor Vestas als leverancier voor 3 windmolens. Het gaat hierbij om het type V150 met een ashoogte van 135 meter en een rotordiameter van 150 meter. Eneco en TEC hebben gekozen voor windturbineleverancier Nordex. Het gaat hierbij om 3 windmolens van het type N149. Deze windmolen heeft een ashoogte van 135 meter en een rotordiameter van 149 meter. Qua uiterlijk lijken de windmolens veel op elkaar. Beide types windmolens passen binnen de verleende omgevingsvergunning voor het windpark Zonzeel.

De windmolens leveren per stuk jaarlijks naar verwachting ongeveer 16,5 à 17 miljoen kilowattuur (kWh) aan elektriciteit op. Dat staat gelijk aan het jaarlijkse energieverbruik van circa 6.000 huishoudens. Het windpark draagt daarmee bij aan de duurzame energieambitie van de provincie Noord-Brabant. 

Voor het verkrijgen van de omgevingsvergunningen is onderzocht wat de minimale en maximale effecten voor wat betreft geluid van de beoogde windmolens zijn. Vervolgens werd binnen de bandbreedte van de vergunning het te realiseren windmolentype gekozen. Hierna moesten de initiatiefnemers kunnen aantonen dat de gekozen windmolen kan voldoen aan de specifiek geldende geluidsnormen voor Windpark Zonzeel en welke maatregelen eventueel noodzakelijk zijn om aan deze geluidsnormen te voldoen. Lees hier meer over geluid.

Om een omgevingsvergunning te verkrijgen is onderzocht wat de minimale en maximale effecten voor wat betreft geluid van de beoogde windturbines zijn. Vervolgens wordt binnen de bandbreedte van de vergunning het type windturbine gekozen, waarna wij moeten aantonen dat de gekozen windturbine kan voldoen aan de geluidsnormen uit het Activiteitenbesluit milieubeheer en welke maatregelen daarvoor noodzakelijk zijn. Daarbij is het goed om te vermelden dat windturbinefabrikanten steeds meer aandacht hebben voor de brongeluiden (vanuit de gondel en door de wieken langs de mast). 

Voor windturbines gelden de grenswaarden uit het Activiteitenbesluit milieubeheer. In dit besluit is voor geluid een jaargemiddelde grenswaarden voor overdag en ’s nachts opgenomen als het gaat om woningen en andere gevoelige objecten. De initiatiefnemers zijn verantwoordelijk voor het geluidsonderzoek, waarin kan worden aangetoond dat het geluid van de windturbines binnen de grenswaarden voor de omgeving blijft. Als blijkt dat het windpark teveel geluid maakt, moeten de initiatiefnemers voor technische aanpassingen zorgen. Het bevoegd gezag (provincie Brabant, maar uitvoering ligt bij de omgevingsdienst) controleert dit. Als de geluidsnormen worden overschreden, kan de provincie de initiatiefnemers een dwangsom opleggen of de windturbine laten stilzetten.

Slagschaduw ontstaat als de zon tegen de wieken van de windmolen schijnt. Doordat de wieken bewegen, beweegt deze schaduw ook. Als deze bewegende schaduw over bijvoorbeeld ramen van woningen gaat, kunnen omwonenden dat als hinderlijk ervaren. Daarom hebben de initiatiefnemers besloten om deze hinder te beperken tot het minimum (30 minuten per jaar) en af te wijken van de wettelijke norm (5 uur en 40 minuten per jaar). Sinds de windmolens in bedrijf zijn, wordt met speciale software geregeld dat de windmolens af en toe automatisch stil gaan staan om slagschaduw te voorkomen. Lees hier meer over slagschaduw.

Ja. Vanwege de vliegveiligheid moeten windmolens worden voorzien van 'obstakelverlichting'. Op basis van internationale ICAO-richtlijnen bepaalt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) welke verlichting een windmolen moet hebben. Momenteel moeten alle windmolens met een tiphoogte hoger dan 150 meter obstakelverlichting hebben. Vroeger moesten deze lampen knipperen, maar omwonenden gaven aan daar hinder van te ondervinden. Daarom mogen de lampen nu vast brandend zijn en daar kiezen wij dan ook voor. In de toekomst zal de verlichting alleen nog maar aan gaan wanneer een vliegtuig het windpark nadert (naderingsdetectie). De toepassing hiervan wordt momenteel uitvoerig door ons onderzocht.

Meer informatie over obstakelverlichting is te lezen op de website van de Rijksoverheid. 

Veiligheid speelt uiteraard een belangrijke rol in de ontwikkeling, bouw en het beheer van een windmolen. Elke windmolen moet in Nederland gecertificeerd zijn. Deze certificering is een waarborg dat de constructie van de windmolen uitgebreid gecontroleerd is op tal van risico’s. Ook moet bij de locatiekeuze voor een windpark gezorgd worden dat er voldoende afstand wordt gehouden tot snelwegen, spoorwegen, hoogspanningsleidingen en tot ondergrondse (gas)transportleidingen e.d.

De ontwikkelaars van Windpark Zonzeel zijn allen voorstander van zonnepanelen onder windturbines. Uit ervaring weten we dat zon en wind goed te combineren zijn als duurzame energiebronnen. Als het hard waait dan schijnt de zon meestal niet, en omgekeerd. Naast een stabielere energievoorziening kan door het combineren van deze energiebronnen ook slimmer gebruik worden gemaakt van de bestaande infrastructuur van de netbeheerders. 

Provincie Brabant heeft op basis van een Milieu Effect Rrapportage (MER) en gesprekken met de omgeving een aantal voorkeurlocaties aangewezen. Op deze locaties hebben verschillende ontwikkelaars grondposities.

De meeste energie die we in Nederland gebruiken komt uit fossiele brandstoffen. Bij de verbranding komt CO2 vrij. Doordat er steeds meer CO2 in de atmosfeer komt, stijgt de temperatuur op aarde en dat kan ingrijpende gevolgen hebben voor mens, dier en natuur. Nederland heeft zich gecommitteerd aan de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs om de klimaatverandering binnen de perken te houden. Daarom is het belangrijk dat we het gebruik van fossiele brandstoffen verminderen. Dat kan door minder energie te gebruiken en door over te stappen op bronnen die schone energie produceren. Dat zijn o.a. wind, zon, water en aardwarmte.

Windenergie is effectief in de strijd tegen de klimaatverandering, omdat windmolens bij het opwekken van windenergie geen fijnstof, stikstofoxiden en zwaveldioxide uitstoten. Windenergie is schoon, onuitputtelijk en de goedkoopste vorm van duurzame energie. Daarnaast is Nederland een echt windland, het waait in ons land vaak en hard.

Boven de mast zit een gondel, de plek waar bijna alle techniek zit. In de gondel zit een generator. De generator is een grote dynamo die de draaiende beweging van de wieken omzet in elektriciteit. Om de draaiende beweging sneller te maken, zit in de gondel zit ook een tandwielkast. De tandwielen laten, samen met een stang, de rotor sneller draaien. Zo wordt er meer stroom opgewekt.

Heel belangrijk, want de stroomopbrengst is afhankelijk van de hoogte van de windmolen. Met name de rotordiameter is belangrijk. Hoog in de lucht waait het vaker en harder. Hoe groter de rotordiameter, hoe meer wind de wieken vangen en hoe meer stroom de windmolen opwekt. Over het algemeen geldt de regel: als de wieken van een windmolen twee keer zo groot zijn, is de opbrengst (in kWh) vier keer zo hoog.

Economisch gezien wordt een windmolen in vijftien jaar afgeschreven, technisch gaat een windmolen zeker twintig jaar mee. Wanneer de molens de leeftijd van twintig jaar hebben bereikt, wordt eerst bekeken of ze nog iets langer kunnen blijven staan. Daarna worden ze afgebroken. Dit kan meestal kostenneutraal, omdat veel onderdelen hergebruikt kunnen worden.

Ja, in principe wel. Maar een windmolen staat ook wel eens stil. Bijvoorbeeld voor onderhoud of als het niet waait. Dit laatste komt beperkt voor. Moderne windmolens hebben erg weinig wind nodig om toch te draaien en elektriciteit op te wekken. Ook bij hele harde wind (windkracht 9-10) kan een molen uit veiligheidsoverwegingen worden uitgezet. Daarnaast wordt een molen ook wel eens stilgezet om slagschaduw op nabijgelegen woningen te voorkomen (bij een bepaalde stand van de zon).

Windmolens kunnen slagschaduw veroorzaken, die ontstaat meestal als de zon laag staat. Slagschaduw draait met de zon mee en reikt bij zonsopgang en -ondergang in de winter het verst. Als hoogte en locatie van een windmolen bekend zijn, is de slagschaduw te berekenen. De molen wordt stilgezet als er een overschrijding van de geldende slagschaduwnorm (max. 6 uur per jaar) dreigt te ontstaan. Het is vooraf bekend wanneer slagschaduw kan optreden en er kan dus ook vooraf overlegd worden met de bewoners wat het beste stilzetschema is. Daarbij is van belang dat bij geen wind of geen zon er geen sprake is van slagschaduw. Lees hier meer over slagschaduw.

Lichtschittering kan ontstaan doordat zonlicht op de draaiende rotorbladen schijnt. Om dit te voorkomen worden de rotorbladen van de windmolens voorzien van een anti-reflecterende coating.

Windmolens met een tiphoogte van meer dan 150 meter moeten worden voorzien van obstakelverlichting. Dit is verplicht om de windmolens ook ’s nachts zichtbaar te maken voor vliegtuigen. Dat zijn witte lampen overdag en rode lampen ’s nachts. Deze rode lampen zullen ’s nachts niet knipperen. Vroeger moesten deze lampen wel knipperen, maar omwonenden gaven aan daar hinder van te ondervinden. Daarom mogen de lampen nu vast brandend zijn en daar kiezen wij dan ook voor.

Mogelijk kan in de toekomst gebruik worden gemaakt van technologische ontwikkelingen, bijvoorbeeld een techniek waarbij obstakelverlichting alleen wordt ingeschakeld bij verminderd zicht voor vliegverkeer of in combinatie met (radar)apparatuur waarmee vliegverkeer wordt gesignaleerd. Wij volgen deze ontwikkelingen, maar vooralsnog is gebruik van deze technieken nog niet toegestaan vanwege de huidige regelgeving in Nederland.

Meer informatie over obstakelverlichting leest op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de draaiende rotorbladen (aerodynamisch geluid) en bewegende delen (mechanisch geluid) zoals de generator en tandwielkast. Bij moderne turbines is dit laatste type geluid ondergeschikt. De hoeveelheid geluid die een windmolen produceert is (bij dezelfde windsnelheden) gelijk in de dag, avond en nachtperiode. Er zijn dus niet echte piekgeluiden te onderscheiden. Het geluid wordt waargenomen als een geluid met een zoevend karakter. Overdag is dit normaal gesproken niet hoorbaar, maar ’s nachts kan dit afhankelijke van het overige omgevingsgeluid wel waargenomen worden.

In Nederland bedraagt de norm op de gevel maximaal 47 decibel Lden (gemiddelde van de dag, avond en nacht over lange duur, hierbij krijgt het geluid in de avond en nacht een ‘boete’ van 5 of 10 dB) en 41 decibel Lnight (gemiddelde geluidniveau over alle nachten in een jaar). Deze normen zijn tot stand gekomen op basis van een afweging tussen het te verwachten percentage hinder en de noodzaak om meer duurzame energie op te wekken. De Nederlandse norm is niet duidelijk afwijkend van normen elders in Europa.

De ontwikkelaars stellen een deel van de inkomsten beschikbaar aan de direct omwonenden. Dit is 0,50 euro per opgewekte megawattuur (MWh) per jaar. De precieze hoogte van het bedrag is afhankelijk van de hoeveelheid energie dat in een jaar wordt opgewekt. Het bedrag stellen de ontwikkelaars beschikbaar via een fonds: De Burenregeling. Het fonds wordt beheerd door de organisatie van Energie A16 en de betrokken gemeenten. Meer informatie: www.energiea16.nl

De initiatiefnemers van Windpark Zonzeel hebben begin 2022 door Bureau SAOZ onderzoek laten doen naar de woningen die in aanmerking komen voor een aanbod tegemoetkoming planschade. In de zomer van 2022 zijn de eigenaren van deze objecten geïnformeerd. Zij hebben een aanbod tegemoetkoming planschade ontvangen.  

Het plaatsen van windmolens heeft invloed op de omgeving. Windmolens moeten veilig zijn, zo weinig mogelijk overlast veroorzaken voor omwonenden en zo weinig mogelijk schade toebrengen aan dieren en planten. Er zijn voor windmolens uitgebreide randvoorwaarden vastgesteld op gebied van milieu en omgeving (Wet Milieubeheer). In de m.e.r.-procedure uitgebreid onderzoek gedaan naar de verschillende milieuaspecten die relevant zijn bij de aanleg van een nieuw windpark. Daarbij gaat het om aspecten als: vogels, vleermuizen, geluid, risicozonering, slagschaduw, gezondheid, radar, vliegveiligheid. Het MER kun je lezen op een speciale website van de provincie Noord-Brabant:  www.merwindenergiea16.brabant.nl